Voormalige sarrieshut, Dorpsweg 14


Het is een laag pand onder schilddak met hoekschoorstenen. Ter weerszijden van de ingang telkens twee vensters. Het pand is een rijksmonument.

Een sarrieshut stond altijd naast een korenmolen. De huisjes werden vanaf 1638 gebouwd als woning voor de chercher, een ambtenaar aangesteld door de Staten van de provincie Groningen (Stad en Lande), die belast was met de controle op “de belasting op het gemaal”. Deze belasting was een ‘recht’ dat geheven werd op het bij de molenaar ter vermaling aangevoerde graan. Om voldoende geld binnen te krijgen voor de strijd tegen Spanje, werd deze belasting in het begin van de 80-jarige oorlog ingevoerd. Maar ook daarna werd deze belasting gehandhaafd en uiteindelijk pas afgeschaft in 1855, 4 jaar na de invoering van de gemeentewet.
Het woord chercher is afgeleid van het oud Franse woord sarchier, hetgeen belasten betekent. In Groningen werd de naam verbasterd tot ‘sarries’ en de chercherhut tot ‘sarrieshut’. Behalve in de provincie Groningen werden deze chercherswoningen ook in de provincie Friesland gebouwd. Daar werden ze ook wel ‘kijkershuizen’ genoemd. In de rest van Nederland komen ze niet voor.

Ooit stonden er in de provincie Groningen ruim honderd die in de loop der eeuwen bij de korenmolens in de provincie Groningen zijn gebouwd. Vele zijn in de loop der jaren verdwenen, zodat er nu nog zes over zijn die min of meer hun oorspronkelijke vorm hebben behouden. Uniek is dat er hier in Westerwijtwerd-naast Uithuizen- nog sprake is van een oorspronkelijke situatie, dat wil zeggen, de combinatie molen èn sarrieshut.