Mariakerk, Pastoriepad 6, Westerwijtwerd
De voorname familie Van Ewsum bouwde in Westerwijtwerd een kerk, gewijd aan Maria. Zowel de kerk als de toren zijn gebouwd in het midden van de 13de eeuw, maar het karakter van de kerk wordt vooral bepaald door de 19de eeuw. De kerk is een rijksmonument.
Kerk en toren dateren uit de 13de eeuw. De romanogotische zaalkerk heeft een recht gesloten koor. De toren stond ooit los van de kerk maar in de 16de eeuw kwam het tussenstuk tot stand, werd de toren verhoogd en kreeg het schip van de kerk grote spitsboogvensters. Rond 1830 werd de halfronde koorsluiting, vergelijkbaar met die van Huizinge, afgebroken en vervangen door de huidige rechte sluiting.
Het interieur wordt gedeeltelijk overwelfd door meloenvormige gewelven, versierd met baksteenpatronen in sierverband. Bijzonder is de 13de eeuwse of vroeg 14de eeuwse muurschildering van twee Friese kampvechters op de noordmuur, die de strijd tussen goed en kwaad uitbeeldt.
De inrichting met de ronde zwart geschilderde neoclassicistische preekstoel tegen de oostwand is van 1830. Het bankenplan is op de preekstoel gericht. Het meest waardevolle onderdeel van de inventaris is het laatgotisch ijzerbeslag dat later opnieuw is gebruikt voor het schotwerk tussen portal. Dit beslag behoort tot het mooiste van de provincie. De twee rijk bewerkte gietijzeren kronen komen uit 1875.
Na de fusie van de kerkgemeente met die van Middelstum-Toornwerd in de jaren 1950, kwam de kerk leeg te staan. Een boer timmerde een schapenhok in de kerk en stalde er zijn hooi. In 1971 werd de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken. In 1972 werd de kap van de toren gerukt door de novemberstorm van dat jaar, waarop de kerk kort daarna werd gerestaureerd.
Op het kerkhof liggen en staan interessante grafstenen.