´t Oude Regthuis – Pastorieweg 16, Westeremden
Aan de oostelijke ringweg (Pastorieweg) verrees vermoedelijk in 1607 deze herberg met rechthuis, dat door een onverhard kerkpad was en is verbonden met de kerk. Het pand is een rijksmonument.
Het rechthuis werd geleid door een redger die er een paar keer per jaar zitting hield, om recht te spreken en zich van zijn notariële taken te kwijten. Dat rechtspreken in herbergen was gebruikelijk, zoals later na de instelling van de gemeenten in de Franse Tijd, de gemeentebesturen soms tot in de 20ste eeuw bijeenkwamen in dergelijke etablissementen. Namen als Hotel of Café Gemeentehuis of Rechthuis die ook elders voorkomen, zijn in dit verband veelzeggend. Vaak was bij een rechthuis ook een schutstal ingericht waar de “rode roede” of “biezejager”, een politiefunctionaris, loslopend vee stalde, de eigenaar kon het daar tegen betaling weer ophalen.
Het rechthuis bleef in gebruik tot 1749. Tot 1919 was in het pand een herberg gevestigd, later woonden er kooplieden en kleine boeren. In de jaren 1980 werd het in oude stijl hersteld en is sindsdien als boerderij ingericht. Achter de woning bevindt zich nu een theeschenkerij.
Het pand heeft een zadeldak. In de lange gevel de voordeur met aan weerszijden drie vensters. Het voorhuis werd misschien gebouwd in 1607 zoals een muuranker in de vorm van een 7 in de noordgevel suggereert. De Friesche schuur dateert waarschijnlijk uit de eerste helft van de 18de eeuw, wellicht ter vervanging van een oudere. Ooit was het woongedeelte witgepleisterd en had het dak een wolfseind. Na de renovatie in de 80-er jaren van de vorige eeuw, kwamen de bakstenen weer in zicht en kreeg het huis twee topgevels. De stenen aan de straatkant zijn van een tamelijk groot formaat, in de binnenmuren komen nog kloosterstenen voor. De kleine getoogde deur in de schuurgevel heeft een fraaie sluitsteen waarop een “kerel op peerd”.