Trappartij met toegangshek, W.J. Dethmersweg, Toornwerd

Tegenover borgterrein Ewsum te Middelstum ligt Toornwerd. Vroeger een kerkdorpje, nu nog een gehucht. De wierde waar Toornwerd op lag is in het begin van de 19de eeuw afgegraven. Al in de 14de eeuw had Toornwerd een eigen kerk met pastorie. Het kerkje bleek in de loop van de tijd te klein, raakte in ongebruik en wat er van overbleef werd uiteindelijk in het begin van de 19de eeuw afgebroken. Het kerkhof, klokkentoren en trappartij met toegangshek zijn rijksmonumenten.

De uit drie niveaus bestaande trappartij is opgemetseld in een klinkersteen met op elk niveau drie treden. In de lengte wordt de trap door lage gemetselde muurtjes eveneens in drieën gedeeld. De breedte van de drie vakken stemt overeen met de hoofd- en beide zijingangen van het toegangshek.

Het hek bestaat uit twee gecanneluurde gietijzeren hoofdpijlers bekroond met een vaas, waartussen twee beweegbare hekken met ijzeren regels en stijlen met punt zijn bevestigd. Aan weerszijden van de hoofdpijlers bevindt zich een kleinere, identieke pijler met één beweegbaar hek en twee vleugelstukken.


Het kerkhof en de toren van Toornwerd werden in maart 2014 overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK). In 2005 zijn de toegangstrap en het hekwerk op het kerkhof gerestaureerd. De werkzaamheden werden uitgevoerd in het kader van Kerken in het Groen, een samenwerkingsverband van Stichting Oude Groninger Kerken en Landschapsbeheer Groningen. Doelstelling van dit project is het landschappelijk en cultuurhistorisch herstel van kerkterreinen in de provincie Groningen. De herstelwerkzaamheden op het kerkhof zijn uitgevoerd door Landschapsbeheer Groningen en mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van de provincie Groningen, het NAM leefbaarheidsfonds en de eigenaar van het terrein, de Stichting Oude Groninger Kerken.

De trappartij met toegangshek is van algemeen belang: vanwege de functionele en ruimtelijk-visuele relatie met de toren en het kerkhof, vanwege de eclectische vormgeving van het hek en vanwege de hoge mate van gaafheid van beide onderdelen.