Brug Toptil, bij Molenweg 15, Middelstum

Deze brug, de Toptil, over het Boterdiep is een opvallend element in het open landschap tussen Middelstum en Kantens. De Toptil is een rijksmonument.
Aan de oostzijde van het Boterdiep loopt de Oldenoordweg door de oude streek Den Oert, die bereikbaar is via de Toptil. In 1931 werd de brug, die een oud exemplaar uit 1660 moest vervangen, gelegd in opdracht van het toenmalige waterschap Hunsingo. In vroegere tijd ws de brug eigendom van de familie Ewsum van de nabijgelegen borg. Het ontwerp is van de architecten G. en W. Wieringa uit Coevorden. Bijzonder zijn de volwandige ijzeren borstweringen op het brugdek. Voor zover bekend is dit het enige voorbeeld van een brug in de provincie Groningen die dat heeft.
De brug heeft betonnen landhoofden waarop een ijzeren bovenbouw is geplaatst. Het landhoofd aan de noordoostzijde sluit aan op de van de vorige brug overgebleven wulfmuren tussen kubbestijlen. Het brugdek met afwisselend een klinkerbestrating en stroken grindbeton, wordt aan weerszijden afgesloten door een "borstwering" van geklonken ijzer die is bevestigd op een door beton omhulde hoofdligger. Bij de overgang van het brugdek naar de smallere Oldenoordweg aan de noordoostzijde en naar de parallel aan het Boterdiep lopende Molenweg aan de zuidwestzijde is aan weerszijden een brugleuning geplaatst, samengesteld uit ijzeren regels en stijlen.
In 2011 werd de brug na een grondige restauratie heropend. De restauratiewerkzaamheden werden uitgevoerd door de firma Knol uit Akkrum onder leiding van Holstein Restauratie en Architectuur uit Groningen.
De vaste brug is van algemeen belang vanwege cultuurhistorische waarde: als voorbeeld van een vaste brug van beton en ijzer uit 1932, als exceptioneel voorbeeld uit het oeuvre van de architecten G. en W. Wieringa uit Coevorden, vanwege de hoge mate van gaafheid, vanwege de beeldbepalende ligging aan de weg tussen Middelstum en Kantens en vanwege de typologische zeldzaamheid in de provincie Groningen.


Architect: G. en W. Wieringa, Coevorden