Villa, Zeerijperweg 12, Loppersum

De bekende Damster architect Evert Rozema (met Lopster roots) ontwierp deze villa met bakstenen toegangsbrug in 1932 in de stijl van de Groninger Amsterdamse School. Opdrachtgever was Koop de Haan, postdirecteur te Loppersum.
Onder de bouwtekening prijken de namen van P. Rozema en K. Westerman. Piet Rozema was een oom van Evert Rozema en had een bureau aan het Bolwerk in Appingedam. Hij hield zich voornamelijk bezig met opmetingen voor burger- en waterbouw. Voor het ontwerp van de villa aan de Zeerijperweg vroeg hij Evert Rozema. Het huis werd gebouwd door aannemer P. Bos in ´t Zandt, waar Evert vroeger had gewerkt.
De architectuur is tamelijk strak en wordt gedomineerd door hoge gevels en een groot, ruim overstekend schilddak. Het rechthoekige vrijstaande pand is opgetrokken in donkere baksteen. Op de begane grond is de salon uitgebouwd waardoor er een asymmetrische plattegrond ontstaat, net als de opzet van de gevels. Een betonnen luifel verbindt de hoofdentree met de salon. Aan de achterzijde bevindt zich een eenlaagse uitbouw (de schuur) met een plat dak. De imposante glas in lood pui geeft het huis een bijzonder karakter. Het ontwerp van het glas in lood en kegelvormige versiering aangebracht op de luifel, verwijzen naar de naam van het huis: Wraldsbirin, hetgeen ‘levensloop’ betekent. In het patroon van het glas in lood, dat ook terugkomt in de toegangsdeur, valt een abstracte verwerking van die levensboom te herkennen. De glas in lood panelen zijn naar ontwerp van Rozema uitgevoerd bij de firma J. Bijholt & Co die gevestigd was aan de Nieuwe Boteringestraat in Groningen.
Evert Rozema ontwierp twee jaar eerder een bijna identiek huis (Casa Cara) aan de Julianaweg 13 in Appingedam. De glas in lood hoekpartij die eender was aan de villa aan de Zeerijperweg, is in de loop van de tijd vervangen.
In het interieur valt de monumentale traphal met bordestrap op. Op de bouwtekening is de traphal als ‘hall’ aangeduid, wat meteen de inspiratiebron prijsgeeft. Een grote woonhal was vaak het uitgangsput van de planning van het Engelse landhuis, hoewel deze ruimte in Nederland zelden als echt als afzonderlijk vertrek werd behandeld, maar meestal een verkeersfunctie werd toebedeeld. Een vaste bank aan de voet van de trap, zoals in deze villa, was een karakteristiek onderdeel van de woonhal. De wanden en trap waren oorspronkelijk indigoblauw geschilderd met lichtblauwe, oranje, gele en goudkleurige accenten, passend bij de kleuren van het glas in lood. Het schilderwerk werd uitgevoerd door J. Bakker. In de woonkamer is de wandbekleding nog origineel, evenals de schouw en de ingebouwde hoekbank van triplex met accenten coromandel. De nog aanwezige eikenhouten fauteuils oorspronkelijk met donkere bekleding, behoren tot de complete inrichting die destijds voor het huis werd besteld bij meubelfabriek P. Oostra aan de Herestraat in Groningen. Vermoedelijk eveneens naar ontwerp Rozema.
Zowel het exterieur als het interieur van de villa zijn zeer gaaf bewaard gebleven en kennen een hoge monumentwaarde. Ook de brug voor de woning kent een hoge monumentwaarde. De bescherming van het gebouw als gemeentelijk monument (aangewezen in 2019) betreft het exterieur, het interieur en de brug aan de voorzijde.
Een aantal jaren geleden werd de villa onbewoonbaar door forse aardbevingsschade. De versterkingsoperatie is in 2020 begonnen. Met base isolation is het pand losgezaagd van het fundament en anderhalve meter opgetild. Dit is een speciale manier van versterken waarbij de fundering zo wordt aangepast, dat ze schokken op kan vangen. Borg Rusthoven, de voormalige pastorie (Kerkpad 2) in Garrelsweer en boerderij Wester Enzelens (Wijmersweg 2) eveneens in Garrelsweer, zijn ook op deze spectaculaire manier versterkt. Door deze methode blijft niet alleen een groot deel van de monumentale waarde van de panden bewaard, ook zijn ze beter bestand tegen de gevolgen van aardbevingen.


Architect: Evert Rozema