Boerderij Garsthuizer Voorwerk, Dijkumerweg 4, Garsthuizen
In opdracht van R.W. Biewenga is deze villaboerderij gebouwd in 1929 door architect Berend Jager in een regionale variant van de Amsterdamse School. De boerderij is een rijksmonument.
Het gehucht Garsthuizervoorwerk ligt ten noordoosten van Garsthuizen en iets ten noorden van het gehucht Dijkum. De naam verwijst naar het voorwerk dat hier vroeger lag, vlak achter de Fiveldijk. Het was een voorwerk van het Benedictijner klooster Feldwerd uit Oldenklooster.
In het gehucht staan twee boerderijen, die beiden Garsthuizer Voorwerk heten. De westelijke wordt ook wel Groot Garsthuizer Voorwerk genoemd en de oostelijke Klein Garsthuizer Voorwerk. Bij de oostelijke boerderij werd in de jaren 1870 een kunstmestfabriekje opgezet en in de jaren 1890 een aardappelmeelfabriekje, dat echter in 1899 alweer werd afgebroken. De oostelijke boerderij werd in 1929 herbouwd. Tussen beide boerderijen stond begin 20ste eeuw nog een arbeidershuisje, dat later werd afgebroken. De boerderij ligt op een ruim perceel dat deels is omgracht. Aan de zuidoostzijde verschaft een betonnen brug (omstreeks 1929) met betonnen stijlen waartussen een hekwerk en toegangshek van ronde ijzeren buizen toegang tot het voorhuis.
Het één verdieping hoge, deels onderkelderde voorhuis op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken in rode baksteen op een trasraam van gesinterde baksteen. Het weloverwogen samenspel van het ver naar beneden doorgetrokken mansardedak, de erkers en dakkapellen getuigen van de invloed van de Engelse landhuisstijl. De gevels worden geleed door H-vensters onder rollaag met in de bovenlichten gekleurd glas-in-lood en onderdorpels van zwarte geglazuurde tegels. De hoeken van de geveldelen worden geaccentueerd door naar voren springende decoratieve betonelementen. Het voorhuis is bijna identiek aan het landhuis dat Jager een paar jaar eerder bouwde voor L. Smit Azn. In Spijk.
De zeven en acht vakken tellende tweekapsschuur is opgetrokken in rode baksteen en wordt gedekt door twee schilddaken met wolfeinden waarop niet-originele golfplaten waaronder riet met aan de achterzijde een rij zwarte Muldenpannen. In de gevels samengestelde tweedelige- en driedelige H- en T-vensters. In de loop der tijd zijn in de schuur nieuwe deel-garagedeuren geplaatst. Omstreeks 1983 is het hout van de goten, de zijkanten van de dakkapellen, een deel van de kozijnen en de uilenborden vervangen door kunststof.
In het interieur zijn onder meer van belang: de marmeren vensterbanken, de houten paneeldeuren met omlijsting, in de hal de houten bordestrap met houten leuning, de granieten vloer, het zachtboard plafond, de houten tochtdeur waarin geëtst glas en de metaalkleurige lambrisering van beton-emaille. Dit nieuwe materiaal was in die tijd erg in opkomst en verving de duurdere bekleding van hout en tegels. Alleen de N.V. Utrechtsche Asphaltfabriek die een depot had in Groningen, kon het destijds maken. In de hal, trappartij en gangen zijn de originele kleuren nog aanwezig. De kleurencombinatie groen, rood, wit en zwart paste Berend Jager vaker toe, onder andere in de
De villaboerderij met brug is van algemeen belang vanwege architectuur- en cultuurhistorische waarde: als voorbeeld van een villaboerderij uit 1929 in de provincie Groningen in regionale Amsterdamse Schoolstijl, vanwege de opvallende vormgeving en bijzondere detaillering, vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid van het exterieur en delen van het interieur, als goed voorbeeld van het oeuvre van architect B. Jager en vanwege de beeldbepalende ligging in het open landschap.

Architect: B. Jager