Kerk, Kerkepad 14, Eenum
Het kerkje van Eenum staat op een van de hoogste wierden in de Ommelanden, de Eenumerhoogte. Het rijksmonument dateert uit het eind van de 12e eeuw en behoort, samen met de kerkjes van Oosterwijtwerd en Marsum, tot de oudste bakstenen kerkjes in de provincie Groningen. De patroonheilige van de kerk is Sint Andreas.
De kerk is Romaans qua origine, maar in de loop der eeuwen is er veel aan verbouwd. Nog uit de romaanse tijd dateert het spaarveld dat bovenin de noordgevel over de hele lengte van de gevel loopt. In het spaarveld is het restant van een klein, romaans raam te zien. De dichtgemetselde deur binnen een spitsboog in deze gevel was de ingang voor de vrouwen. De mannen-ingang in de zuidgevel, ook gevat in een spitsboog, is de tegenwoordige ingang van de kerk. In de zuidmuur is ook het restant van een dichtgezette ingang met ronde boog te zien, mogelijk was dit de toegang voor de priester. In de 16e eeuw zijn in de zuidgevel de huidige grote gotische ramen ingebroken. In de noordgevel zijn alleen de smalle romaanse ramen naar beneden toe verlengd. In 1845 is de oorspronkelijke halfronde absis aan de oostkant van de kerk afgebroken en vervangen door een rechte muur. De grafzerken die eerder in het koor lagen liggen nu buiten. De toren is gebouwd in 1710 en verving een houten dakruiter. De toren staat een meter uit het lood, mogelijk als gevolg van het ‘koud’ aanbouwen tegen de kerk en het later afgraven van de wierde. In 1977 is een betonnen plaat onder de toren aangebracht om verder wegzakken te voorkomen.
In de kerk zijn verschillende schilderingen te vinden. Rondom aan de bovenkant van de muren loopt een rode bies. In de hoeken van de westgevel, achter het orgel, lopen rood met grijze banden van boven naar beneden. Rond de ramen in de zuidmuur zijn namaak-natuursteenblokken geschilderd. Te zien is dat na het aanbrengen van de blokken een van de ramen nog vergroot is. Ouder dan de natuursteenblokken is het wijdingskruis op de zuidmuur. Wijdingskruizen werden aangebracht wanneer een kerk door een bisschop gewijd werd. Opvallende schilderingen zijn verder de zuil op de zuidmuur, de ronde raamvorm en het cartouche met tekst. Aan de westkant van de noordmuur is ook nog een tempelfronton geschilderd. Deze schilderingen dateren waarschijnlijk alle uit de late 16e eeuw. Het cartouche is in ieder geval van na de reformatie, want de tekst is in het Nederlands.
Ten oosten van de kerk stond tot 1800 een borg, Huis te Eenum. Bewoners van de borg waren de families Ubbena, Coenders en Alberda. De in de noordmuur ingemetselde gedenksteen getuigt hiervan. Daarop komen we de naam tegen van Reindt Alberda en zijn vrouw Johanna Horenken. In het midden van de steen bevindt zich het hoofdwapen van Reindt Alberda, drie lelies en een ster, en aan de zijkanten zijn de wapens van zijn voorouders weergegeven. De tekst vertelt over de vele functies die hij bekleedde. Alberda speelde een belangrijke rol voor de kerk. Hij was collator van de kerk en droeg ook bij aan de bouw van de stenen toren, getuige zijn wapen in het windvaan.
De eiken preekstoel dateert uit 1654. De panelen hebben sierlijke klauwstukken. Het achterschot is van latere tijd, mogelijk 1845, toen ook een nieuwe trap werd gemaakt. Naast de preekstoel, aan weerszijden, staan schotten met opzetstuk die eerder deel uitmaakten van de koorafscheiding. De dooptuin heeft nu een halfronde afscheiding. De kerkenraadsbanken bevatten elementen uit de 17de eeuw. In de noordelijke bank is een offerblok geplaatst dat afgesloten werd met twee sloten. Deze bank heeft aan de voorkant een mooie gesneden lijst met daarin de wapens van de families Ubbena (een leeuw) en Coenders (twee opspringende bokken). Het orgel is in 1704 gebouwd door de vermaarde Arp Schnitger in opdracht van Reindt Alberda en Johanna Horenken. Hun wapens bevinden zich aan weerskanten van de orgelkast. De kerk is in bezit van de Stichting Oude Groninger kerken en fungeert als trouwlocatie in de gemeente Loppersum en is te huur voor orgelconcerten en voor muziek-, zang- of theateroptredens.